» چگونه عرق کنید و بدبو نشوید!

تا حالا عرق از سر، صورت و دست‌تان چکیده است؟ آن‌قدر که کلافه شده‌اید و حتی گاهی نیز در مقابل دیگران خجالت هم کشیده‌اید؟



احتمالا بسیاری از ما در فصل تابستان این مورد را تجربه کرده‌ایم. تعریق زیاد، ناراحتی شایعی است که در بسیاری از افراد معمولی هم دیده می‌شود، تنها بعضی از افراد بیشتر از دیگران عرق می‌کنند و بعضی‌ها غدد عرق‌ شان با کمترین تحریک، فعال می‌‌شود. چنین تعریقی بیشتر در جوانان و افراد میانسال دیده می‌شود، در واقع وقتی دمای بدن افزایش می‌یابد، این عرق کردن نوعی مکانیسم دفاعی بدن است، بنابراین اینگونه جا افتاده‌است که تعریق بیشتر در فصول گرم است اما بعضی از افراد حتی در فصول سرد سال نیز تعریق زیادی دارند. دکتر امیرهوشنگ احسانی، متخصص پوست و مو هر آنچه لازم است درباره تعریق و راه‌های درمان آن بدانید در این مطلب به شما می‌گوید.

عرق بدن انسان بو ندارد و بدبو نیست ولی تعریق در مناطق خاصی از جمله زیر بغل و کشاله ران بوی بد می‌گیرد و این به‌دلیل میکروب‌های خاصی است که در چین‌های پوست یعنی زیر بغل و کشاله ران وجود دارد و عرق را تجزیه می‌کنند و تجزیه عرق باعث به‌وجود آمدن یک بوی بد می‌شود و در نتیجه فرد احساس ناخوشایندی پیدا می‌کند.برای افرادی که به شکل بدبویی تعریق پیش می‌آید باید داروهایی تجویز شود که هم میزان عرق را کم کند و هم میزان میکروب‌های سطح پوست را کاهش دهد تا تجزیه عرق پیش نیاید و بویش آزاردهنده نشود. البته در کنار این درمان‌ها شست‌وشوهای مکرر و استفاده از صابون‌های آنتی‌باکتریال هم موثر است.

چه زمانی برای تعرق به پزشک مراجعه کنید؟
بعضی افراد تقریبا در بیشتر سال دچار تعریق می‌شوند اگر در این حالت تمام بدن به‌طور مداوم عرق کند، بهتر است که بررسی‌های پزشکی انجام شود، یعنی باید به لحاظ مسائل داخلی مورد معاینه قرار بگیرند. مهم‌ترین تست در این حالت تست‌های تیروئیدی است به‌خصوص از نظر پرکاری عملکرد تیروئید.ولی تعریق بعضی از افراد به‌طور منطقه‌ای است یعنی مناطق خاصی از بدن‌شان است که به‌طور مداوم عرق می‌کند، بعضی کف دست‌های‌شان، زیر بغل، کف پاهای‌شان و بعضی دیگر پیشانی‌شان. این افراد به‌طور بیمار گونه‌ای حتی زمانی که هوا چندان هم گرم نیست عرق می‌کنند و خیلی اوقات این تعریق آنقدر شدید می‌شود که آزاردهنده می‌شود و در فعالیت‌های اجتماعی روزانه نیز اختلال به‌وجود می‌آورد. در این حالت اعصاب سمپاتیک فعالیت‌شان افزایش می‌یابد که باعث تحریک بیشتر فعالیت غدد عرق می‌شود و در نتیجه فرد دچار تعرق زیاد می‌شود و پزشک می‌تواند راه‌حل‌هایی را به این افراد پیشنهاد کند.

برای کاهش عرق صورت چه کنید؟
درمان تعریق بیش از حد صورت از همه سخت‌تر است و یکی از جاهای بسیار مشکل برای درمان است چون نمی‌توان از دستگاه یونوتوفورزیس استفاده کرد و آمپول بوتاکس نیز در این منطقه کاربردی ندارد و باید فقط با محلول‌های ضد‌عرق تا حدی تعریق را کنترل کرد.  از طرف دیگر، شستن مداوم صورت تا حدی تعریق را کم می‌کند ولی مقدارش چندان زیاد( بیش از ۱۵تا ۲۰درصد) و بنابراین راه‌حل مناسبی نیست. این افراد برای این‌که ظاهر بهتری داشته باشند و مدام پوست‌شان برق نزند می‌توانند از ضد‌آفتاب‌های بسیار کم چرب استفاده کنند، ضد‌آفتاب نباید خیلی آبکی باشد که با تعریق شسته شود، ضد‌آفتاب‌هایی که مخصوص ورزشکارهاست می‌تواند برای این افراد خوب و موثر باشد.

بوتاکس برای درمان عرق
روش سوم برای درمان تعریق استفاده از آمپول‌های بوتاکس است‌. بوتاکس علاوه بر این‌که عضله را فلج می‌کند و در درمان چین و چروک‌ها تاثیر دارد برای درمان تعرق زیاد نیز کاربرد دارد. این دارو روی گیرنده‌های تحریک‌کننده عرق قرار می‌گیرند و مانع از تحریک این غده توسط محرک‌های عرقی می‌شوند. این روش درمانی درصورتی‌که در محل مناسب تزریق شود، کاملا بی‌خطر است و باید حتما تحت نظر پزشک با تجربه باید انجام شود. البته اثر این دارو موقتی است و بعد از مدتی غدد عرق حدودا ۵ تا ۶ ماه به حالت قبلی خود برمی‌گردند و لازم است تزریق تکرار شود. البته در ناحیه زیر بغل. چون این ناحیه تکنیک ساده‌ای دارد و درد چندانی هم ندارد اما استفاده از این روش در کف دست و پا با مشکلاتی همراه است. از آنجا که مقدار مصرف این سم در دست و پا زیاد است تزریق در این نواحی معمولا با درد شدید و حتی غیرقابل تحملی همراه است. بنابراین بهتر است قبل از تزریق، این نواحی کاملا بی‌حس شوند تا تحمل آن ساده‌تر شود.

کاهش تعریق ضرر ندارد؟
تمام درمان‌ها در کم کردن تعریق خلاصه می‌شود و برای بسیاری این سوال پیش می‌آید که آیا تعریق کم ضرر ندارد؟ اول باید بگویم که ضرری ندارد و نکته دیگر این‌که این کم کردن تعریق در سطح وسیع نیست یعنی وقتی تعریق کف دست یا پای فرد کم شود این به این معنا نیست که تعریق جاهای دیگرش نیز کم می‌شود. جاهای دیگر بدن تعریق می‌کند و آن مقدار عرقی که باید از بدن خارج شود از مناطق دیگر می‌رود بنابراین هیچ عارضه‌ای وجود ندارد.

چگونه عرق بدون بو می‌شود؟
وقتی پزشکی برای فرد داروهای آنتی‌باکتریال خوراکی و موضعی تجویز می‌کند در واقع می‌خواهد میکروب‌ها را از بین ببرد و در نتیجه فرد عرق می‌کند ولی بوی بد عرقش کم می‌شود.

بوتاکس در حرکت دست‌ها اختلال ایجاد می‌کند؟
از آن جا که بوتاکس خیلی سطحی تزریق می‌شود هیچ اختلالی در حرکات فرد به‌وجود نمی‌آید البته ممکن است در همان روزهای اول فرد نتواند اجسام ظریف را با دستش بگیرد یا در بستن دکمه و زیپ شلوار مشکل پیدا کند اما بعد از ۲ یا ۳ هفته کاملا بهبود می‌یابد.تزریق بوتاکس در کم کردن تعریق کف دست حدود ۸۰‌درصد موثر است و در کم‌کردن تعریق زیر بغل تا ۹۰‌درصد می‌تواند بهبوددهنده باشد.

ساده‌ترین درمان تعرق کف پا و دست
کسانی که کف پا یا دست‌شان تعریق بیش از حد دارد ابتدا باید با تجویز پزشک از داروهای خاصی استفاده کنند. در سر دسته این داروها محصولاتی به نام آلومینیوم کلراید با غلظت‌های ۲۰ و ۲۵ درصد است این نوع داروها غدد عرق را می‌بندد و باعث کم کاری غدد عرق می‌شوند، می‌توانید از اسپری‌های ضدعرق قوی که حاوی ۱۰ تا ۱۵ درصد هگزاهیدرات کلرید آلومینیوم هستند، استفاده کنید و دسته دوم داروهایی هستند، از موادی مانند فرمالین با درصد بسیار کم گرفته می‌شوند این دارو‌ نیز غدد عرق را می‌بندند و بدن دیگر عرق روش دیگر برای کم کردن عرق استفاده از دستگاه خاصی به اسم «یونوتوفورزیس» است،  روش کار با این دستگاه به این طریق است که بیمار دست و پایش را درون محلولی در دستگاه قرار می‌دهد، از این محلول جریان برق عبور می‌کند و این جریان برق باعث بسته‌شدن غدد عرقی دست و پا می‌شود. در واقع جریان الکتریسیته به‌طور موقت کار غدد عرق را متوقف می‌کند. اثر این دستگاه تنها تا زمانی است که فرد از آن استفاده می‌کند و بعد از مدتی استفاده نکردن از دستگاه تعرق دوباره به حالت اول باز خواهد گشت.

اگر هیچ درمانی جواب ندهد!
روش آخر برای درمان تعرق کف پا و دست نوعی جراحی خاص است، در این روش جراح سیستم اعصاب سمپاتیک ناحیه مورد یعنی کف پا یا کف دست را تخریب می‌کند. البته این شیوه درمان حتما باید توسط پزشک جراح انجام شود نه متخصصان پوست اما مشکل این جراحی این است که ممکن است، تعریق در نواحی دیگر افزایش یابد و این عمل فقط در مواردی توصیه می‌شود که بدن به درمان‌های اولیه مثل دارو و دستگاه یونوتوفورزیس و آمپول بوتاکس جواب ندهد.

مام زیر بغل باعث خارش می شود؟
خب از آنجا که درجه حساسیت افراد متفاوت است، امکان بروز چنین حساسیتی با هر ترکیبی وجود دارد و لازمه درمان این مشکل، قطع مصرف محصول و درمان اختصاصی است. شایع‌ترین عارضه‌ای که ممکن است ایجاد شود، درماتیت‌های (التهاب‌های) موضعی ناشی از تحریک پوستی توسط این مواد است که این مورد بیشتر در ارتباط با نمک‌های آلومینیوم است که در نواحی زیر بغل و گاه دست‌ها و پاها (محل‌های مصرف) ایجاد می‌شود. با کاهش دفعات مصرف یا استفاده از ترکیبات ملایم‌تر و نیز استفاده از آن در پوست بدون عرق و به‌خصوص شب‌ها که عرق کردن کمتر است، ضمن این‌که موجب اثر بیشتر و عوارض کمتر می‌شود، آسیب کمتری نیز به البسه وارد می‌کند.

چرا باید پاها را شست؟
یکی دیگر از مشکلات پا باز هم در فصل گرم سال ایجاد زخم‌ها و التهاب‌های دردناک در بین انگشتان پاست. این مشکل هم به‌دنبال تعریق زیادی در پا ایجاد می‌شود. به‌طور کلی محیط مرطوب و گرم بهترین محیط برای رشد باکتری‌ها و قارچ‌هاست. بین انگشتان پا هم دقیقا همین ۲ مشخصه را دارد. بنابراین رشد قارچ‌ها در این نواحی بسیار رایج و از طرفی ساده‌تر است‌؛ اما باز هم جای نگرانی نیست. این مشکل هم به سادگی قابل درمان است. برای مقابله با آن لازم است بعد از هربار که پا را از کفش خارج می‌کنیم، پا شسته شود و بعد از شست و شو کاملا خشک شود. خشک کردن مرحله بسیار مهمی است که معمولا بسیاری از ما آن را رعایت نمی‌کنیم و در حقیقت با وجود شست‌و‌شو رطوبت لازم برای رشد میکروب‌ها را فراهم می‌کنیم! بنابراین بعد از هر شست‌و‌شو لازم است بین انگشتان کاملا خشک شود.

از کدام ضد‌عرق استفاده کنیم ؟
در همه اسپری‌ها و ضدعرق‌ها از صابونی گرفته تا ژلی و... ترکیباتی از آلومینیوم با غلظت‌های بسیار پایین وجود دارد که تعریق را کم می‌کنند،  علاوه بر این ترکیباتی از آنتی‌باکتریال‌ها دارند که میکروب‌های ایجاد‌کننده بوی بد را از بین می‌برند. بین مدل‌های مختلف این ضدعرق‌ها از صابونی تا رولی یا اسپری یا... تفاوت چندانی بین مواد اصلی و موثر وجود ندارد بنابراین این‌که کدام را انتخاب کنید کاملا وابسته به سلیقه خودتان است. گاهی می‌شنویم بعضی می‌گویند این ضدعرق‌ها باعث تحریک غدد لنفاوی و سرطان سینه و... می‌شوند،  در این مورد جای هیچ‌گونه نگرانی نیست به شرط این‌که از آن دسته دئودورانت‌ها و مام رولت‌هایی استفاده کنیم که مجوز وزارت بهداشت دارند این مجوز نشان می‌دهد که روی این مواد آزمایش‌های لازم انجام شده و از فیلترهای خاصی گذشته‌اند و فاقد هرگونه احتمال سرطان زایی هستند پس با انتخاب درست جای هیچ نگرانی نیست.

تعریق زیاد پوست را بهتر می‌کند؟
گاهی می‌شنویم که می‌گویند عرق کردن زیاد باعث بهتر شدن پوست می‌شود یا تعریق صورت سبب به‌وجود آمدن جوش می‌شود ولی بین این‌ها هیچ ارتباطی وجود ندارد و تمام این حرف‌ها نادرست است.

دوش آب سرد چه تاثیراتی دارد؟
بهتر است در فصل گرم سال از دوش گرفتن با آب سرد و خنک غافل نمانیم. این دوش گرفتن‌های مکرر بدن را خنک می‌کنند و طبیعی است که هر چه دمای بدن کمتر شود میزان تعریق هم کمتر می‌شود البته دوش آب سرد زمانی می‌تواند در کاهش تعریق موثر واقع شود که تعریق ناشی از بیماری نباشد. پس قبل از هر اقدامی بهتر است به‌دنبال تعریق زیاد به متخصص پوست مراجعه کرده و از علت آن آگاه شوید. علاوه بر این‌ها باید بدانید تعریق زیاد و تجمع ترشحات عرق زمینه‌ساز بروز حساسیت‌های پوستی، بیماری‌های قارچی و... می‌شود، بنابراین استفاده از مام، دئودورانت، صابون، کرم و ژل‌های شست‌وشو به‌طور مرتب در فصل گرما توصیه می‌شود.

کسانی که کف سرشان عرق می‌کند
درمان تعریق کف سر نیز بسیار مشکل است، در این منطقه نمی‌توان به راحتی دارو تجویز کرد و تنها راه این است که فرد در محیط‌هایی قرار بگیرد که تعریق کمتری داشته ‌باشد. استحمام هر روزه می‌تواند تا حدی کمک‌کننده باشد ولی راه‌حل خیلی مؤثری نیست.

چرا تعریق لباس ‌را زرد می‌کند؟
همان طور که گفتیم روی پوست میکروب‌هایی وجود دارد و این میکروب‌ها موادی از عرق را تجزیه می‌کنند که در بافت پارچه نفوذ می‌کند و باعث ایجاد رنگ زرد در لباس می‌شود، اگر از داروهای آنتی‌باکتریال استفاده شود این میکروب‌ها کم می‌شود و در نتیجه نه لباس بو می‌گیرد و نه رنگ، البته استفاده از ضد‌عرق‌ها نیز به‌‌دلیل وجود مواد آنتی‌‌باکتریال تا حدی موثر است بهترین زمان برای استفاده از مواد خوشبوکننده و ضد‌تعریق زیر بغل، بعد از استحمام است تا مجاری غدد بسته شود و با کاهش تعریق و از بین رفتن میکروب‌ها دیگر لباس شما رنگ نگیرد، البته استفاده از مواد خوشبوکننده برای بچه‌ها توصیه نمی‌شود.