|
راک نیوز " :نکوهيدن دلار و برخورد با آن به عنوان مشکل ساز اين روزهاي اقتصاد دردي را از بانک مرکزي و بازار کشور دوا نمي‌کند. بانک مرکزي بايد به جاي نکوهيدن دلار و سرکوب معاملات آن، فکري به حال افزايش بهاي ريال کند، و از سويي يا با برنامه‌هايي خاص تقاضاي ارزهاي دلار و يورو را به سمت ساير ارزها هدايت کند، يا ميزان عرضه اين ارزها را افزايش دهد.
افزايش ارزش دلار را بايد روي ديگر سکه کاهش ارزش ريال تلقي کرد. در حالي که بانک مرکزي به دنبال طرحي غير اقتصادي براي پديده‌اي است که اساساً توضيح اقتصادي دارد. ماهيت ريال به عنوان ارزي بي ثبات نوسانات بازار اين روزهاي ارز را رقم ميزند و در نتيجه با کنترل دستوري يک بازاري مانند بازار ارز تنها به ايجاد بازار قاچاق در اين حوزه دست خواهيم زد.
به گزارش تابناک، طرحي که پيش از اين بانک مرکزي کشور خبر از آماده سازي آن داده است، به تدريج شفاف سازي مي‌شود و جزئيات بيشتري از آن مشخص مي‌شود. طرحي که بر اساس آن قرار است خريد و فروش دلار خارج از سامانه رسمي ممنوع شده و همچنين احتکار دلار و ارز به دليل سفته بازي و سود جويي عملي مجرمانه تلقي شود.
بر اساس اين طرح قرار است ميزان ارز مورد نياز هر کس بر اساس ماهيت تقاضا در سامانه ارزي رسمي به ثبت رسيده و متقاضي بر اساس نوع تقاضاي خود اقدام به دريافت ميزاني مشخص شده ارز از صرافي مجاز يا بانک‌ها کند.
وضعيت اين روزهاي ارزي در کشور، بانک مرکزي، دولت و مجلس را به اين نتيجه رسانده است که چاره‌اي جز راه حل‌هاي دستوري و نظارتي شديد براي کنترل بازار ارز وجود ندارد. راه حل‌هايي که البته شايد در کوتاه مدت براي کنترل بازار مفيد واقع شوند و بتوانند بخشي از نوسانات بهاي ارز را که به شدت اين روزها اقتصاد کشور را دچار مشکل کرده خنثي سازند، اما از آنجايي که از مبنايي اقتصادي برخوردار نيستند، در نهايت منجر به وارد شدن زيان‌هاي جبران ناپذيري بر اقتصاد کشور در بلند مدت خواهند شد.
نکته در اينجا است که ارز هر کشوري بسته به چند عامل ارزش خود را پيدا مي‌کند. مهم‌ترين اين عوامل عبارتند از ثبات اقتصادي و سياسي از يک سو و ميزان عرضه و تقاضا ارز از سوي ديگر. بر همين مبنا است که اصولاً امروزه ارز بي ثبات از ارز با ثبات تميز داده مي‌شود.
بنا به تعريف ارز باثبات معمولاً ارزي است که مربوط به کشوري صنعتي در سطوح بالا، و با ثبات قوي است که در سطحي وسيع در مبادلات جهاني مورد استفاده است. از مهم‌ترين ويژگي‌هاي اين نوع از ارز ثبات نسبي در کوتاه مدت و همچنين قابليت نقد شوندگي بالاي آن است.
از سويي ارز بي ثبات ارزي است که در برابر بي ثباتي‌هاي اقتصادي و سياسي به شدت دچار نوسان است و بر اين مبنا تقريباً ارز کليه کشورهاي توسعه نيافته يا در حال توسعه به عنوان ارز بي ثبات تلقي مي‌شوند. در اين کشورها معمولاً نرخ ارز براي مدت طولاني تثبيت مي‌شود و ارز ملي به ارزي از نوع با ثبات، مانند دلار ميخ کوب مي‌شود.
بدون شک ريال ايران را بايد از نوع ارزهاي بي ثبات تلقي کرد. ارزي که بي ثباتي اقتصادي و سياسي اين روزها به شدت آن را دچار نوسان کرده است. از سوي ديگر کاهش عرضه ارز باثباتي همچون دلار در فضاي اقتصادي که ناشي از کاهش ذخاير ارزي کشور است منجر به افزايش خود به خودي تقاضا در برابر عرضه دلار و يورو شده است. طبيعتاً در اين شرايط بايد منتظر افزايش بهاي دلار در بازار آزاد بود.
اکنون بانک مرکزي براي کنترل وضعي که کاملاً توضيح اقتصادي دارد دست به کار آماده سازي طرحي شده است که بدون هيچ شک و ترديدي غير اقتصادي است و بي شک منجر به باز شدن بازاري جديد با ماهيت بازاري از نوع قاچاق در اقتصاد کشور خواهد شد.
خارج کردن مبادلات يک ارز با ثبات از بازار، کنترل آن به وسيله اقدامات دستوري و تنبيهي به معني از بين بردن تقاضا براي آن ارز نيست، بلکه به معني سوق دادن اين تقاضا به سمت بازارهايي است که دولت در آن هيچ دست و نظارتي نداشته باشد. به عبارتي هرچند هدف طرح بانک مرکزي از اين طرح کنترل و نظارت بر بازار ارز است، اما خود اين طرح در ماهيت ناقض هدف خود است و به ايجاد بازار قاچاق ارز منجر خواهد شد. بازاري که ديگر کنترل و نظارت بر آن به اين سادگي‌ها نيست.
افزايش ارزش ارزهايي همچون دلار و يورو، روي ديگر سکه کاهش ارزش ريال به عنوان ارزي بي ثبات است. بانک مرکزي و دولت به عنوان بزرگ‌ترين عرضه کنندگان ارز در کشور خود مهم‌ترين عامل افزايش بهاي ارزها هستند. زيرا به ناچار مجبور به کاهش و مديريت عرضه ارز شده‌اند.
البته و بدون شک در اين ميان تقاضاي سفته بازي براي ارز و حضور دلالان ارزي در اين ميان و در افزايش دفعتي بهاي ارز بي تأثير نيست. اما بايد به اين نکته توجه داشت که اگر زمينه اقتصاد و سياست در کشور از ثبات برخوردار باشد، دلالي در حوزه ارزي که از ثبات قيمتي در بلند مدت برخوردار است چندان سودي نخواهد داشت و عملاً مزيت سفته بازي در اين بازار از بين خواهد رفت. نتيجه آنکه حجم بالاي سفته بازي و دلالي در حوزه ارز در اين روزها خود نتيجه بي ثباتي اقتصادي و ماهيت ريال به عنوان ارزي بي ثبات است.
طرح بانک مرکزي، نتيجه اين نگاه به بازار ارز است که دلار در نتيجه سفته بازي و دلالي دچار افزايش قيمت شده. اين عامل موثر است اما در وهله دوم، در مرحله نحست اين کاهش عرضه بود که منجر به افزايش بهاي ساير ارزها شد. همچنين خود سفته بازي نتيجه زمينه‌اي است که طي سال‌هاي اخير در اقتصاد کشور به وجود آمده است.
در نتيجه نکوهيدن دلار و برخورد با آن به عنوان مشکل ساز اين روزهاي اقتصاد دردي را از بانک مرکزي و بازار کشور دوا نمي‌کند. بانک مرکزي بايد به جاي نکوهيدن دلار و سرکوب معاملات آن، فکري به حال افزايش بهاي ريال کند، و از سويي يا با برنامه‌هايي خاص تقاضاي ارزهاي دلار و يورو را به سمت ساير ارزها هدايت کند، يا ميزان عرضه اين ارزها را افزايش دهد.
در غير اين صورت نوسانات ارزش ريال در برابر دلار و يورو و حتي ساير ارزها ادامه دار خواهد بود و طرح‌هايي نظير کنترل دستوري بانک مرکزي تنها منجر به ايجاد بازارهاي زير زميني خواهد شد که اساساً ديگر هيچ نظارتي را در آن راه نخواهد بود.
|
