» ضرب المثل های لری"

"

به یقین ضرب المثل ها زبان گویا و گاهی كنایی هر قوم و ملتی است و بسیاری از آنان میان همه ملل با اندكی اختلاف در لفظ و گفتار تكرار شدهاست .
این ضرب المثل ها گوشه ای از ساختمان فرهنگی و پیكرهی  زبان و ادبیات مردم لر زبان ممسنی است مثل های ناب و منحصر به فردی كه جز در زبان و لهجه لری در هیج جای گستره زبان فارسی دیده نمی شود مگر در مواردی بسیار نادر كه آن هم تنها اندك مفهومی از اینها را در بر دارد .
ضرب المثل ها در عین حال كه بر زبان همه هستند ، بر زبان هیچ كس هم نیستند ، اگر از كسی بخواهی كه ده یا بیست مثل برایت بگوید ، نمی تواند . ولی همان شخص شاید صدها مثل در حافظه خود داشته باشد .
پس مثل ها بر حسب موقعیت های زمانی و مكانی و سخنی بر زبان آورده می شود .
-«آدم بَو مُرده وَ خوایرَ آدمِ  كُم گُسنََه وَ خونیرَ»  
ātham-e- baw morda va xaw  ira ātham-e- kom gosnah va xaw nira.
شخصی كه تازه پدرش مرده باشد به خواب می رود [امكانش هست] ولی كسی كه شكمش گرسنه است به خواب نخواهد رفت !... گرسنگی و فقر از پدر مردگی دشوار تر است .
-«آدم عار دار و هشاری ، بی عار و لنگ مَلاری»   
ātham-e-, ārdār  va hešari ,bi  ar valeng-e- malari.
كسیكه عار دارد با یك اشاره متوجه می شود و آدم بی عار با ضربه های چوب ملار هم متوجه نخواهد شد.
-«آدم مال برده دَس مِن جیب دیش هم ایكنه »  
ātham-e-  māl borda das men ğib dayš ham ikeneh.
كسی كه مالش رابرده اند[برای پیدا كردن آن ]دست درجیب مادرش هم می كند.
كند . از نظر او هر كسی امكان دارد مالش را برده باشد - به همه سوء ظن دارد .
-« آی كِرمی ،آی كِرمی،تا زن نهسَدی كِرِّمی ،زن كه اِسَی پیزامی،جدا كه وابی هُمسامی »  
āy kerremi āy kerremi- ta zan nahsadi  kerremi - zan ke esay pizami  ğethā ke vabay homsami.
]زبان حال مادر هنگام ازدواج پسرش [ پسرم هستی ،پسرم هستی تا وقتی كه زن نگرفته ای پسرم هستی ،ازدواج كه كردی ]هم چون [پیزاده(=فرزند همسر قبلی )هستی برایم و آن هنگام كه خانه ات جدا شد همسایه منی
]دیگر احساس نمی كنم كه فرزندم هستی[مادر شوهران احساس می كنند كه فرزندانشان پس از ازدواج دیگر به آنها متعلق ندارد و در اعتقاد آنها زن پسر یك بچه بَروbače  barū    است (بچه دزد)-این ضرب المثل با طعنه به
«فرزند زن دوست مادر رها كن »گفته می شود .
-«اَر ایَخی كسی و ریشت نخنده مگُه تا كسی خرتَ نبنده »   
ar ixay kasi va rišet  naxande mago tā kasi xarta naband
اگر می خواهی  به ریشت نخندند نگو كه كسی ( به جای تو كارتو را انجام بدهد)خرت را ببندد. بیهوده بهانه دست دیگران مده.

منبع /نورباران