» افت تحصیلی در انتظار دانش‌آموزان پایه ششم

باید 40 روز از سال تحصیلی می‌گذشت تا مسئولان متوجه مشکلات کتاب‌های پایه ششم شوند، دانش‌آموزان امسال در شرایطی سال تحصیلی را آغاز کردند که پس از 4 دهه، پایه ششم ابتدایی به نظام آموزشی بازگردانده شد، اتفاقی که بدون حاشیه نبود. با اینکه از وزیر آموزش و پرورش گرفته تا معاونانش، همه در وصف کتاب‌های این پایه اظهارنظرهای فراوانی کرده و از ویژگی‌های منحصر به فرد محتوای این کتاب‌ها سخن به میان آورده بودند، اما اکنون موج اعتراض معلمان این پایه نسبت به محتوای برخی از این کتاب‌ها تا جایی شدت گرفت که رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش و پرورش از بازنگری حجم کتاب ریاضی این پایه برای سال آینده خبر داد. محی‌الدین بهران محمدیان با اشاره به روش جدید آموزش ریاضی پایه ششم، به مهر گفت: «معلمان این پایه باید همزمان با گذراندن دوره‌های تخصصی، سی‌دی‌های آموزشی را نیز برای فراگیری نحوه تدریس تماشا کنند.» او ادامه داد: «البته اعتراضاتی از سوی معلمان روی حجم کتاب ریاضی ششم شده است که درصورت سراسری شدن این اعتراضات تغییراتی در حجم کتاب‌ها خواهیم داد.» این موضوع تنها به کتاب ریاضی محدود نمی‌شود، معلمان و البته دانش‌آموزان در تدریس و فراگیری محتوای کتاب‌های دیگر این پایه نیز اعتراض دارند. این مسئول در آموزش و پرورش با اشاره به کتاب کار و فناوری، تنها به بیان این نکته بسنده کرد که این کتاب، جدید است و معلمان با دانش جدیدی مواجه شده و باید آموزش‌های لازم را برای داشتن مهارت کافی در تدریس به‌کار گیرند! او اعمال تغییر در محتوا و حجم کتاب‌ها را منوط به نظرسنجی‌ای که در اواخر اسفند ماه امسال از خانواده، معلمان و دانش‌آموزان صورت می‌گیرد، دانست.

کتاب‌های پایه ششم بازخوانی نشده

با اینکه مسئولان آموزش و پرورش بر دوره‌های آموزشی ضمن خدمت تاکید می‌کنند، اما براساس گفته‌های معلمان پایه ششم، مشکلات کتاب‌های این دوره با برگزاری دوره‌های آموزشی ضمن خدمت برطرف نمی‌شود. سعید کفایتی، معلم پایه ششم منطقه سه تهران در گفت‌وگو با آرمان معتقد است که حجم کتاب ریاضی این پایه زیاد نیست، بلکه عنوان‌های درسی زیاد است. «کتاب ریاضی، عنوان‌های زیادی دارد برای نمونه 7 موضوع در دو صفحه آمده است، این در شرایطی است که هر موضوع نیاز به تدریس جداگانه دارد در حالی‌که زمان کافی برای تدریس این میزان حجم از مطالب وجود ندارد.» او که خود یکی از مدرسان دوره‌های آموزش معلمان است، تاکید می‌کند: «در دوره‌های آموزشی معلمان پایه ششم، صفحه به صفحه کتاب‌های درسی آموزش داده شد، همان موقع نیز می‌دانستیم این کتاب‌ها مشکل دارند.» او، مشکل اصلی کتاب ریاضی پایه ششم را بازخوانی نشدن آن عنوان می‌کند. «کتاب ریاضی رمان و داستان نیست که وجود مشکل املایی تاثیری زیادی بر روی مخاطب نداشته باشد، متاسفانه کتاب کلاس ششم، بازخوانی نشده است، به همین خاطر یک اشتباه کوچک دانش‌آموزان را سردرگم می‌کند.» کفایتی همچنین به مشکل دیگر کتاب‌های این پایه اشاره می‌کند. «متاسفانه کتاب‌ها از کیفیت عکس خوبی نیز برخوردار نیستند، این را به راحتی می‌توان در کتاب علوم مشاهده کرد، به‌طور کلی در دفتر تالیف کتاب‌های درسی، یک گرافیست کار قوی و ماهر وجود ندارد، گرافیک کتاب‌های درسی نیاز به تخصص دارد که ما فاقد آن هستیم.» این معلم اضافه می‌کند: «به هر حال هر تغییری همراه با اشکالاتی است اما نکته قابل توجه این است افرادی‌که مسئول تالیف کتاب‌ها هستند، باید روانشناسی رشد یک دانش‌آموز 11 یا 12 ساله را به خوبی بدانند و در کلاس درس حضور داشته باشند، ممکن است سرپرست مولفان کتاب‌های درسی، یک مقام مسئول هم باشد اما این برای تالیف کتاب درسی کافی نیست، مولف باید بداند این دانش‌آموز چه نیازهایی داشته و چه آموخته‌هایی لازم دارد.» او با بیان اینکه تعداد جلسات آموزش پایه ششم برای معلمان کافی نبود، ادامه می‌دهد: «کتاب‌های پایه ششم، باید همانند سایر پایه‌ها ابتدا به‌صورت آزمایشی در برخی مدارس تدریس می‌شد، سپس به مرحله سراسری شدن ارتقا پیدا می‌کرد از سوی دیگر لازم بود معلمان حضور پیوسته و مستمری در دفاتر تالیف کتاب‌های درسی داشتند، تا این مشکلات ایجاد نشود.»

سردرگم شده‌ایم

مرضیه توکلی، معلم پایه ششم یکی از بخش‌های استان لرستان نیز انتقاد فراوانی بر محتوا و حجم کتاب‌های درسی پایه ششم و به‌طور ویژه ریاضی، دارد. او به آرمان می‌گوید: «حجم کتاب ریاضی بسیار زیاد است، اکنون نزدیک به 40 روز از آغاز سال تحصیلی می‌گذرد اما تنها 15 صفحه درس داده‌ام، متاسفانه در آموزش مطالب خیلی دیر پیش می‌رویم. از سوی دیگر دانش‌آموزان نیز سردرگم هستند، محتوای این کتاب برایشان بسیار سخت است و هیچ سنخیتی با ریاضی پنجم ندارد.» او ادامه می‌دهد: «اکنون هم معلمان و هم دانش‌آموزان گنگ شده‌اند، ما نمی‌دانیم کدام روش تدریس درست‌تر است، در دوره‌های آموزشی به ما اعلام شد که هر دانش‌آموز باید روشی برای حل مسئله ارائه دهد و در نهایت روش درست آموزش داده شود، این در حالی است که محدودیت زمانی برای آموزش وجود دارد.» این معلم، درباره محتوای دوره‌های آموزشی پیش از آغاز سال تحصیلی می‌گوید: «در این دوره‌ها، مطالب کتاب‌ها به‌صورت کلی بررسی شد، در حالی‌که محتوای کتاب‌های این پایه برای دانش‌آموزان بسیار جدید است و پیچیده، برای آموزش این مطالب، باید روش خاصی به معلمان آموزش داده می‌شد.» او معتقد است، اجرای این طرح تنها کپی‌برداری از نظام آموزشی برخی کشورها بود، در حالی‌که هیچ بخشی از نظام آموزشی ما شبیه آن کشورها نیست. «تغییر کتاب‌های درسی باید به تدریج صورت می‌گرفت، همان طور که برای اول و دوم اتفاق افتاد برای سوم و چهارم، پنجم و در نهایت ششم صورت می‌گرفت، نه اینکه به یکباره برای پایه ششم تغییر ایجاد می‌شد.» این معلم، از در نظر نگرفتن کتاب راهنما برای معلمان پایه ششم نیز انتقاد می‌کند.

فشار روحی به دانش‌آموزان وارد شده

کسایی معلم یکی از مدارس قرچک نیز با انتقاد از محتوای کتاب ریاضی پایه ششم، به آرمان می‌گوید: «محتوای این کتاب به‌گونه‌ای است که باید هر آنچه دانش‌آموز در پایه پنجم آموخته، پاک شود و روش جدیدی برای حل مسائل به او آموزش داده شود.» او تاکید می‌کند: «محتوای این کتاب برای دانش‌آموزان در سطح بالا تدوین شده است، از این رو دانش‌آموزان متوسط و ضعیف با مشکل مواجه می‌شوند، ایراد دیگر محتوای کتاب‌های این پایه این است که تمام مناطق را یکسان در نظر گرفته، در حالی‌که سطح یادگیری افراد در تمام مناطق یکسان نیست.» به گفته او، این ایراد تنها بر کتاب ریاضی وارد نیست، کتاب‌های تفکر و پژوهش، فناوری و بخوانیم نیز مشکلات فراوانی دارند. «دانش‌آموزان کلاس من با یک بحران روحی مواجه شده‌اند، محتوای کتاب‌ها به گونه‌ای است که به آنها فشار وارد شده، این موضوع می‌تواند افت تحصیلی ایجاد کند.» به گفته او، در کتاب بخوانیم شعرها و نثرهای سنگینی آمده است که من به عنوان یک معلم برای پیدا کردن معنی لغت‌ها باید به لغت‌نامه دهخدا مراجعه کنم. کسایی ادامه می‌دهد: «ما نمی‌دانیم طراح سوال‌های امتحانات نهایی، چگونه قرار است طرح مسئله کنند، ما نمی‌دانیم کجای کتاب مهم است یا روی چه نکته‌ای بیشتر تاکید کنیم.» به اعتقاد این معلم، روش تدریس کتاب‌های این پایه باید توصیفی می‌بود.