» کهگیلویه و الزامات توسعه/ به قلم دکتر روح الله قابضی

به قلم دکتر روح الله قابضی

یکی از موضوعاتی که این روزها در فضای عمومی منطقه کهگیلویه در فعالیت های انتخاباتی داوطلبان نمایندگی مجلس شورای اسلامی و هواداران آنها به چشم میخورد بحث توسعه و عدم توسعه منطقه و معرفی مقصر یا مقصران آن است‌.البته یک نکته مهم هم در این میان وجود دارد این میان انچه بیشتر جلب توجه میکند صرفا طرح برخی شعارهای عوام پسند با هدف بهره برداری از احساسات مردم محروم منطقه است. در حالی عامدانه یا جاهلانه توجهی به زیر ساخت ها و الزامات رشد و توسعه یک منطقه از جمله کهگیلویه ندارند.

در این نوشتار تلاش میشود زیر ساخت ها و الزامات توسعه همه جانبه و متوازن در منطقه کهگیلویه با مقتضیات زمان و مکان خاص خود مورد بررسی قرار گیرد.

به طور کلی رشد و توسعه هر منطقه از کشور به دو عامل اصلی بر میگردد.یکی اراده حاکمیت برای توسعه یک منطقه و دیگری شرایط سیاسی، اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی خاص هر منطقه .

 البته در این نوشتار بیشتر به عامل دوم پرداخته شده است.

در خصوص عامل اول یا به عبارتی نقش حاکمیت باید گفت این موضوع در قالب اندیشه های آمایش سرزمین و توسعه منطقه ای در راستای ایجاد عدالت در توزیع ثروت قبل از انقلاب مطرح بوده است.پس از انقلاب برخی تلاشها در این راستا انجام گرفته و در نهایت برای اولین بار در تاریخ برنامه ریزی کشور اسناد آمایش سرزمین در سطح ملی و استانی در سال ۱۳۹۹ تصویب شد که الگوی توسعه در تمام زمینه هاست‌ البته ایراداتی هم دارد که قابل تامل است .اما در هر حال یکی از مهمترین عوامل موثر بر رشد و توسعه هر منطقه نگاه حاکمیت و جهت گیری حاکمیت در این خصوص است که از مسیر این اسناد دنبال میشود‌. مطالعات نشان میدهد بخش زیادی از اهداف این اسناد محقق نشده است که کهگیلویه نیز متاثر از این شرایط بوده است‌.

در این خصوص آنچه مهم است اراده حاکمیت است و مسئولان اجرایی استانی و نمایندگان مجلس نقش چندانی در این رابطه ندارند. آنچه امروز از این منظر در خصوص ضعف مدیران و یا نمایندگان استان و یا شهرستان بزرگ نمایی میشود بیشتر ناظر به رقابت های انتخاباتی است‌.

 اما عامل دوم و محور اصلی این نوشتار که به شرایط حاکم بر منطقه بر میگردد.

 در علم مدیریت بحثی وجود دارد تحت عنوان سلسله مراتب نیازهای مازلو به این ترتیب که سلسله مراتب نیازهای یک انسان را به تربیت اولویت و اهمیت در یک نظام سلسله مراتبی تعریف کرده است.به این ترتیب که از نیازهای حیاتی مثل خوردن و آشامیدن شروع می شود و سایر نیازها از قبیل امنیت،اجتماعی بودن،احترام و خود شکوفایی در مراتب بعدی قرار دارد. انسان با توجه به اینکه در کدام یک از این مراتب نیاز قرار دارد رفتاری و انگیزه خاص خود را خواهد داشت.در خصوص توسعه هم می توان این مدل را تسری داد.

در این خصوص باید کهگیلویه بزرگ در دوره قبل از انقلاب تا حال حاضر مورد بررسی قرار گیرد و از نظر زیر ساخت های توسعه مورد کنکاش قرار‌ گیرد.زیر ساخت های اولیه توسعه در یک منطقه عبارتند از راه ، جاده، فرودگاه ، آب ، برق و نیروی انسانی است.باید دید کهگیلویه به خصوص در دوره پس از انقلاب که بیشتر مورد بررسی است از نظر این زیر ساخت ها و شاخص ها در چه مرحله ای بوده است.

 امروز محور برنامه های اکثر داوطلبان انتخابات مجلس و هواداران آنها در کهگیلویه توجه به این نکته بوده و حجم عمده ای از انتقادات متوجه جناب آقای موحد نماینده فعلی بوده و ایشان را مقصر تمام مشکلات و توسعه نیافتگی کهگیلویه در همه ابعاد قلمداد می کنند.در این رابطه چند موضوع قابل طرح است.اول اینکه یک سوال تکراری و همیشگی و بدون پاسخ این است که کهگیلویه ای که موحد تحویل گرفته از نظر زیر ساخت های توسعه واجد چه شرایطی بوده و کهگیلویه که تحویل داده واجد چه شرایطی از نظر الزامات مذکور بوده است.نکته دوم اینکه از ۴۰، سال نمایندگی مجلس ۲۰ سال مربوط به جناب موحد بوده و ۲۰ سال هم متعلق به دیگران بوده که ۱۲ سال ان هم متعلق به دو عزیزی است که امروز در صحنه هستند‌ و حاضر نیستند درصدی از علل عقب ماندگی منطقه را به عهده بگیرند.

 البته باید گفت برای توسعه نیازمند نمایندگان برنامه محور هستیم و در این خصوص شکی نیست. اما این یک حالت آرمانی است که در انطباق با نظریه مازلو و شرایط خاص منطقه ای در اجرا با موانع متعددی روبروست.

 موضوع مهم دیگری که در توسعه نقش اساسی دارد بحث فرهنگ هست که زیر بخش های مختلفی را در بر میگیرد. یکی از این عوامل بافت قبیله ای و عشیره ای و سیاست زدگی در مناطق و استان های کوچک است که افت بزرگ توسعه است.

به قول برخی دوستان همین که نماینده ای به مجلس میرود از فردای روز انتخابات افرادی که به سایر کاندیدها رای داده اند ساز مخالفت را کوک کرده و از هیچ تلاشی برای ناکام گذاشتن نماینده منتخب فروگذار نمی کنند .در واقع بخش زیادی منابعی که باید صرف توسعه شود در این فرایند خنثی می گردد. مهمترین عامل توسعه و آمایش سرزمین نیروی انسانی و یا به عبارتی مدیریت است.متاسفانه

 در مناطق کوچک و محروم ازجمله استان کهگیلویه و بویر احمد مدیران ارشد استانی نیز متاثر از فضای فرهنگی و اجتماعی استان به سمت تعصبات و گرایش های محلی و قومی سوق داده میشوند ولو انسان های برنامه محوری هم باشند.بر این اساس در بیشتر موارد شاید بهتر باشد مدیران ارشد استانی از جمله استاندار غیر بومی باشد.

نکته دیگر شرایط خاص استان و سیاست زدگی باعث میشود گرایش به توسعه و یا فرهنگ توسعه در ذهن مدیران ارشد استانی و به تبع در بدنه جامعه شکل نگیرد و به جای موضوعات کلان و راهبردی موضوعات بومی و محلی و طایفه ای و چشم و هم چشمی محلی به مهمترین دغدغه آنان تبدیل گردد .بدیهی است در چنین فضایی توسعه شکل نمیگیرد.

در چنین شرایطی مدیران ارشد به جای آنکه به توسعه منطقه فکر کنند به فکر میز و صندلی و رضایت هم طائفه ایها و یا آینده شغلی خود(شاید کاندیداتوری مجلس ) هستند.تغییرات سریع اتوبوسی یکی از مصادیق این موضوع است در حالی در استان های برخوردار چنین حجمی از تغییرات مدیریتی به هیچ عنوان مشاهده نمی شود.

با توجه به آنچه گفته شد توسعه یک منطقه نیازمند توان و خرد جمعی است .با توجه به شرایط خاص استان و منطقه ما آنچه در گذشته در رابطه با نمایندگان مجلس انجام گرفته بیشتر ناظر به تلاش های فردی و قدرت چانه زنی نمایندگان ادوار مجلس بوده است .به تناسب نفوذ و تاثیری گذاری خود گام های در جهت توسعه منطقه برداشته اند.در این خصوص جناب آقای موحد هم با توجه به تلاش شبانه روزی و استفاده از تمام ظرفیت و توانمندی و نفوذ و تجربه فردی خود منشا اقدامات ارزشمندی در کهگیلویه بزرگ بوده است که از این نظر بی همتا بوده و قابل ستایش است. اما همون طور که بیان شد تلاش فردی ما را یه هدف توسعه نمی رساند.انتظار توسعه از افراد منطقی به نظر نمی رسد. اتکا به قدرت فردی و سیستم چانه در کشور ما متاسفانه در سطح کلان به عنوان ضد توسعه عمل میکند به این ترتیب که مشاهده میشود نمایندگان مجلس برای کسب رای و از طریق مکانیسم چانه زنی طرح های کارشناسی نشده ای را به ساختار بودجه کشور تحمیل میکنند و یا از طرف دیگر دولت ها برای کسب رضایت نمایندگان برای برخی مناطق پروژه های دست چندم و بعضا تهاتر شده با بدهی دولت را اختصاص میدهند که نه تنها اقتصادی نیست بلکه سالها نیز طول میکشد تا به بهره برداری برسد که این خود یکی از عوامل هدر رفت منابع در کشور ماست.

 نکته مهم و پایانی که متاسفانه کمتر مورد توجه بوده و از این جهت فشار مضاعفی به نمایندگان محترم مجلس وارد میکند پاسخ به این سوال منطقی است که وزن و جایگاه نمایندگی مثلا نمایندگان استان کهگیلویه و بویر احمد در معادلات قدرت کجاست و در فرایند قانون گذاری و مصوبات و لابی گریهای سیاسی چه اثرگذاری دارند؟ متاسفانه به خصوص در سطح عوام به گونه ای وانمود میشود که انگار نمایندگان مجلس دارای قدرت مطلق هستند.عزیزانی که امروز داوطلب انتخابات هستند و یا هواداران آنها باید به این مهم توجه داشته باشند.انچه در مجلس و اخذ مصوبات مجلس و یا مباحث بودجه و برنامه و اخذ اعتبار و دریافت ردیف بودجه و ... در جریان است با آنچه در فضای مجازی کهگیلویه و روی کاغذ و در عالم خیال در جریان است بسیار متفاوت است .به این سادگی که برخی تصور میکنند نیست بلکه بسی پیچیده است. در مجموع باید گفت توسعه منطقه کهگیلویه بزرگ از طریق هوچی گری، شعارهای عوام پسند و وعده های توخالی مسیر نخواهد بود. توسعه از طریق توان و خرد جمعی، هم افزایی منطقه ای و عزم ملی مسیر خواهد بود.